Efekt kociego oka – efekt optyczny polegający na pojawianiu się wąskiej smugi (pasma) świetlnej przypominającej źrenicę kociego oka, która przemieszcza się po wypukłej i wypolerowanej powierzchni kamienia w trakcie jego obracania.
Efekt kociego oka ujawnia oraz znacznie potęguje odpowiednie oszlifowanie okazu w formie kaboszonu lub kuli.
Wykazuje go wiele minerałów, zawierających różnego rodzaju wrostki oraz tworzących skupienia włókniste, a niekiedy igiełkowe, bądź pręcikowe. W przypadku gemmologicznej odmiany zwanej „tygrysim okiem”, czy kocim efekt zawdzięczamy pseudomorfozie goethytu po ribekicie. Robekit występujący w tym przypadku w formie azbestowej jest „obrośnięty” chalcedonem. Goethyt FeOOH przybiera włóknista formę poprzednika. Przejeżdżając strumieniem świetlnym po kamieniu ustawionym pod odpowiednim kątem uzyskujemy opisywany efekt kociego oka.
Efekt kociego oka polega na odbijaniu i rozpraszaniu światła na równolegle układających się włókienkach lub igiełkowych inkluzjach, a także pustych kanalikach oraz płaszczyznach zrostów; zjawiskiem pokrewnym jest asteryzm.
