Wzór chemiczny: SiO2 dwutlenek krzemu, fioletową barwę uzyskują dzięki obecności jonów żelaza i promieniowaniu radioaktywnemu, przy czym największa jej intensywność barwy je najczęściej na końcu piramidy. Swoją barwę zawdzięcza obecności żelaza Intensywność barwy można podwyższyć przez krótkotrwałe ogrzewanie. Długotrwałe ogrzewanie niszczy naturalne zabarwienie nieodwracalnie.
Układ krystalograficzny: trygonalny
Tworzy kryształy o pokroju słupkowym, rzadziej igiełkowym (do kilku centymetrów, bardzo rzadko tworzy czyste kryształy powyżej 10cm).
Twardość: 7, kruchy.
Gęstość: 2,65 g/cm³
Przełam: muszlowy
Łupliwość: niewyraźna, przełam tłusty
Barwa: do lekko różowej przez liliową, fioletową aż do purpury. Zależnie od kąta ametyst przybiera bardziej niebieskawy lub czerwonawy odcień.
Często wykazuje smugowanie – naprzemienne ułożenie warstewek o różnym natężeniu barwy.
Po podgrzaniu zmienia barwę na żółtą, przemienia się wtedy w cytryn. Krysztal, który częściowo jest cytrynem, a częściowo ametystem, nazywa się ametrynem.
Kolory ametystu
Rysa: biała
Połysk: szklisty
Przeźroczystość: przezroczysty, do przeświecającego
