Pleochroizm (wielobarwność, polichroizm) – zjawisko, zmiany barwy w zależności od polaryzacji światła przechodzącego przez ciało. Zjawisko jest wynikiem różnej absorpcji widmowej światła przez substancje, zależnie od kierunku polaryzacji padającego światła.
Występuje najczęściej w kryształach, zwłaszcza tych, które charakteryzują się naturalną anizotropią absorpcji. Ośrodkami absorpcji mogą być zarówno poszczególne elementy struktury kryształu (jony, atomy, cząsteczki), jak również inne ciała absorbujące, obecne w krysztale (np. domieszki).
fot. David Weinberg, Licencja GNU Free Documentation License
Aleksandryt w różnym świetle
fot. Didier Descouens Licencja: Creative Commons
pleochroizm kordierytu
W optyce kryształów rozróżnia się dwa rodzaje pleochroizmu:
dichroizm – w kryształach optycznie jednoosiowych (krystalizujących w układach tetragonalnym i heksagonalnym) występują dwie główne barwy, jak np. w turmalinie i aleksandrycie,
trichroizm – w kryształach optycznie dwuosiowych (krystalizujących w układach rombowym, jednoskośnym i trójskośnym) – trzy główne barwy, jak np. w kordierycie i kunzycie.
Rozróżnia się pleochroizm:
- silny,
- wyraźny
- słaby.
U większości kamieni szlachetnych makroskopowy pleochroizm jest niewyraźny. Jeżeli pleochroizm jest silny, odpowiednia orientacja kamienia podczas szlifowania może według życzenia barwę osłabić lub wzmocnić.
Zjawisko bardzo silnie przejawia się w krysztale herapatytu (siarczek jodochininy), używany jest on do produkcji płytek polaroidowych.
fot. Chmee2, Licencja: Creative Commons
Mikroskopowe powiększenie Muskovitu wykazującego pleochroizm, powiększenie 40x
Minerały mogące posiadać pleochroizm:
- aleksandryt (BeAl2O4)
- anataz
- apatyt
- badelejit
- turmalin
- dioptaz (CuSiO3•H2O)
- korund (Al2O3)
- topaz (Al2[SiO4](F,OH)2)
- cyrkon ( ZrSiO4)
