Perły zbudowane są z tej samej substancji co wewnętrzna strona muszli, czyli z masy perłowej, której głównymi składnikami są węglan wapnia i rogowata substancja białkowa. Powstają w wyniku obronnej reakcji mięczaka perłorodnego. Gdy pod skorupkę mięczaka dostaje się ciało obce, małż, chcąc złagodzić ból, wypuszcza śluz, który otacza ciało obce powłoką masy i twardnieje. Następnie ucisk łagodnieje, a masa się rozszerza. W ten sposób tworzą się kolejne warstwy. Tak powstają perły naturalne, które rodzą się w przyrodzie bez udziału człowieka.
fot. Fg2 Licencja: własność publiczna
Poławiacz pereł
Perły tworzą się w małżach słonowodnych, niektórych małżach słodkowodnych, sporadycznie również w ślimakach. Najczęściej stanowią reakcję na ciało obce, które wniknęło między muszlę małża a jego płaszcz lub do wnętrza płaszcza.
Morskie małże wytwarzające perły żyją na wydłużonych ławicach małżowych blisko wybrzeży na głębokości około 15 –20 m. Mają wielkość dłoni, a ich średnia długość życia wynosi około 13 lat. W naturze tylko jeden na 30 –40 małżów kryje perłę.
Występowanie:
Miejsca występowania pereł słonowodnych
- Zatoka Perska – perły różowe i biało-kremowe; zwykle drobne od 12 granów. Najważniejszy obszar eksploatacji pereł, pochodzi z niego 7/8 produkcji światowej. Ławice rozciągają się wzdłuż całego Półwyspu Arabskiego, lecz najważniejsze są w Zatoce Perskiej u wybrzeży wysp Bahrajn. Warunki połowów są w tym rejonie bardzo trudne i niebezpieczne.
- Zatoka Mannar (między Indiami i Cejlonem) – perły biało-kremowe z pięknym niebieskim, zielonym lub fioletowym „overtonie”. Połowy pereł odbywają się pod kontrolą inspektorów rządowych, którzy regulują wydobycie perłopławów, by nie dopuścić do ich rabunkowej gospodarki.
- wybrzeża Morza Czerwonego – perły białe i biało-kremowe
- wybrzeża Madagaskaru, Birmy, Filipin, północnej Australii – perły srebrzystobiałe i srebrzystożółtawe, szczególnie duże. Ławice ciągną się wzdłuż południowych i północno-zachodnich wybrzeży Przylądka Jork do Zatoki Shark i wzdłuż północno-wschodnich wybrzeży Queenslandu. Większe dochody pochodzą jednak nie ze sprzedaży pereł, lecz masy perłowej.
- wybrzeża Haiti – perły okrągłe, duże o masie do 7100 granów białe i słabym „overtonie” oraz żółte, szare i czarne.
- wybrzeża Florydy – główny obszar połowu pereł czarnych; także żółtych, zielonkawych i niebieskich.
- wody przybrzeżne Ameryki Środkowej – Meksyk i Panama – perły drobne, małowartościowe i północne wybrzeża Ameryki Południowej.
- wybrzeża Japonii – kilka niewielkich miejsc połowu prawdziwych pereł, białych z lekkim zielonkawym zabarwieniem; światowy potentat w produkcji pereł hodowlanych.
Miejsca występowania pereł słodkowodnych
- Wskutek zanieczyszczenia wód perłopławy słodkowodne w dużym stopniu wyginęły.
- W niektórych rzekach ich populacja częściowo się zregenerowała wskutek polepszenia jakości wód, lecz dalsza ich egzystencja nadal jest zagrożona (zbyt duża zawartość azotanów w wodzie).
- W krajach skandynawskich i Europie środkowej perłopławy są pod ochroną, a połów pereł jest zakazany.
Austria, Francja, Polska – w przeszłości perłopławy występowały w niektórych rzekach Dolnego Śląska (Kwisa, Nysa Kłodzka, Nysa Łużycka, Bóbr) niestety już wyginęły. Także Niemcy, – Saksonia, Bawaria, Wielka Brytania – okolice Liverpoolu (rzeka Conway) tu w XVII w. wydobyto wspaniałą „perłę z Conway”, strumienie Szkocji, Czechy, rzeki północnej Rosji – od 1721 r. wg rozporządzenia carskiego pereł nie mogły poławiać osoby prywatne; później zakaz cofnięto, pod warunkiem oddawania dużych i pięknych pereł skarbowi państwa. Ponowna kontrolę państwową wprowadziła Katarzyna II. Rabunkowe połowy doprowadziły do wyniszczenia słodkowodnych małży perłowych.
Główne miejsca pozyskiwania pereł słodkowodnych: Chiny – prowincja Hoppo, Japonia, Mongolia, Kanada, USA – Ohio, Iowa, Arkansas, Kolorado, Tennessee. Z górnego biegu Missisipi pochodzą piękne „perły Wisconsin” o różnobarwnych odcieniach.
